Reproducimos el artículo publicado en Berria sobre Slow Food.
Slow Food mugimenduak herrialde bakoitzeko nekazaritza ekoizpenak sustatzen ditu. Betiko erak eta moduak errespetatuz eta dastatzen denaren hausnarketa bultzatuz.
Garaiak aldatu dira, baina historian izan diren gauza onak gorde nahi dira: baserriko letxugak, esnea, oilaskoa… Globalizazio garai honetan, sarritan errazagoa izaten da Peruko zainzuriak jatea Lodosakoak baino. Gainera, hainbat faktore direla medio, ekoizle txiki asko ito beharrean daude. Baserrien kasuan, horretan jardun nahi duen ondorengorik ez dagoelako. Hala, Euskal Herrian horren errotuta egon diren baserriak apurka desagertzen ari dira.
Slow Food betiko ekoizpen moduak desager ez daitezen aritzen da lanean. Hala, babesa ematen dute, beren filosofia sustatuz. Gainera, barraskiloaren mugimenduak urte luzez egindako lan gogorra aitortzen die bai euskal baserritarrei, bai arrantzaleei eta bai artzainei. Gainera, Mariano Gomez Bizkaiko Slow Foodeko presidenteak ez du nekazarien etorkizuna horren ilun ikusi nahi. «Jende gaztea hasi da landetxeetan lanean, eta horieta- ko asko neskak dira; horrek poztu egiten gaitu, eta, gainera, gure egitasmoei zentzua ematen die».
Slow Fooden filosofia mende luzeetan egon da, baina 1980ko hamarkada amaiera arte ez zen mugimendu gisa sortu. Gomezek dioenez, «orainak behartuta sortu zen Slow Food». Izan ere, gizartearen eta ekonomiaren testuinguruaren aldaketak eragin zuen hori guztia.
Barraskiloaren mugimendua
Slow Food elkartea 1986. urtean sortu zen, Italian, eta Carlo Petrini izan zen sustatzaile nagusietako bat. Espainia enparantza Erroman (Italia) gehien bisitatzen den tokietako bat da. Bertan, Italiako betiko produktuak saltzen zituen denda txiki bat egon zen urte luzez. Baina 1989. urtean itxi zuten, eta horren tokian Mc Donals bat ireki zuten. Horrek guztiak sustatu zuen barraskiloaren mugimendua deitzen zaion Slow Food elkartea.
Italian sortutako mugimenduaren oinarri nagusiak hiru dira: janari ona, garbia eta justua. Hiru irizpide horietatik abiatuta jartzen dituzte martxan proiektu guztiak. «Gure arbasoak utzita-ko gastronomia eta ekologia ondarea ez galtzea da gure xede nagusietakoa», adierazi du Gomezek.
Faktore horiei esker, berehala bihurtu zen nazioarteko mugimendua. Gaur egun, 83.000 kide ditu, eta Alemanian, Suitzan, AEBetan eta Frantzian ditu egoitzak. Denera, 122 herrialdetan ditu Slow Foodek ordezkaritzak.
Hala ere, Gomezek argi utzi nahi izan du barraskiloaren mugimendua ez doala fast food edo janari lasterraren kontra: «Gizartea oso zabala da, eta merkatua ere bai, eta errespetua zor zaie, guretzat nahi dugun neurri berean». Azken finean, mugimendua aukera gisa aurkezten dute, gainontzekoak bezalaxe.
Slow Food mugimenduko gastronomikoa da. Gomezen aburuz, «lehenengo, gustatzen zaigunaren inguruko hausnarketa egitea ezinbestekoa da». Elikagaiak herrietako kulturaren ondare direla dio Bizkaiko Slow Foodeko presidenteak. Hori arrazoitzat hartuta, «errespetua zor zaie mende luzez gure ondarea gorde dutenei», dio Gomezek.
Aipatutako mugimenduaren barruan, jende asko dastamena sustatzen aritzen da lanean. Horretarako, jende mota guztiekin aritzen dira: helduekin, haurrekin… Bizkaiko Slow Foodeko presidentea oso kezkatuta agertu da horri dagokionez. Antza denez, gero eta jende gehiago ari da dastamena galtzen.
Hala ere, gastronomiaren plazera gal ez dadin Euskal Herriko baserriei laguntza eman behar zaiela azpimarratu du Slow Foodek, mende luzeetan hemengoak izan diren espezieak gal ez daitezen.
Bezeroaren aukera
Oiloaren kasuan, merkatuetan, bi motatako oilaskoak eros daitezke: baserrikoa edota haztegietakoa. Gomezek baserriko oilaskoa zer den zehaztu nahi izan du. Euskal oilaskoak bost aldaera dauzka. Logikoki, animalia mota hori euskal klima, lurralde eta eremura egokitua dago, eta beraz, Gomezen aburuz, jateko orduan asko nabaritzen da.
Euskal labela duten animaliak erabiltzea oso garrantzitsua da. Esate baterako, oiloen kasuan, oso ezberdina da zelaian daudenen edota kaioletan daudenen haragia. Gainera, animalia horiek guztiek jasotzen duten elikadura oso garrantzitsua da, alde handia baitago pentsua edota artoa jaten dutenen artean. Hortxe dago koska, etxe ondoan betiko eran ekoitzitako jakiak jan, edota hori bermatzen ez duten janaria jan. Slow food mugimenduak dioen bezala,norberak erabaki dezala.
Marrubirik gabeko baratzea eta kaxako esnea
Iaz AEBetan egindako bi ikerketak agerian utzi zuten gaur egungo haurrek das-tamenaren arloan duten gabezia.
Lehenengoan, haurrei begiak estali, eta marrubi eta sagar zaporeko gaiak eman zizkieten dastatzeko. Ondoren, zapore bakoitza zerekin lotzen zuten galdetuta, erantzunak harrigarriak izan ziren. Izan ere, marrubi zaporea, esaterako, hortzetako pastarekin lotu zuten, eta sagarrarena, berriz, bainuko xaboiarekin. Ikerketa horren ondorioz, Slow Food haurren dastamen eta usaimen zentzuak indartzeko beharraz ohartu zen. Hala, eskoletan baratzeak jartzen hasi ziren. AEBetan egindako beste ikerketa batek ere oso kezkatu zuen Slow Food. Ikerketa horretan, esnea zerekin lotzen zuten galdetu zieten haurrei. Baliokidetza benetan bitxia izan zen ikertzaileentzat, esnea kaxarekin lotzen baitzuten, behiarekin edota ardiarekin beharrean. Kasu horretan ere zeharo harritu zituzten haurrek ikertzaileak. Horri irtenbidea emateko aukera gisa jartzen dituzte baserri eskolak.